ΑΓΡΟΤΟΥΡΙΣΜΟΣ
Όταν πρωτάκουσα τη λέξη αυτή, μου φάνηκε σαν αστείο άκομψο, κακόγουστο.
Τουρισμός στους αγρούς; -ενδιαφέρουσα ιδέα: ελεύθερη κατασκήνωση σε χωράφια, πορείες σε χωματόδρομους και μονοπάτια, φαγητό στο ύπαιθρο (αυτοσχέδιο) ή στο καφενείο του χωριού, επισκέψεις χωρίς μαγνητοφωνημένες ξεναγήσεις, εκκεντρική αναψυχή κτλ.
Θα μπορούσε να είναι ιδανική πρόταση-διέξοδος για αναχωρητές, ασκητές, λάτρεις της περιπέτειας, όχι όμως τουρισμός. Γιατί ο τουρισμός είναι οικονομική δραστηριότητα και προϋποθέτει την παραγωγή, διάθεση, κατανάλωση ενός προϊόντος (ή μιας ομάδας προϊόντων).
Τι είναι αυτό που καλείται να προσφέρει ο αγροτουρισμός και δεν μπορούν οι άλλοι τουρισμοί (ιαματικός, προσκυνηματικός, συνεδριακός κτλ.) και ο τουρισμός της θάλασσας, του χιονιού, των μεγάλων συγκροτημάτων, των οργανωμένων πολυάνθρωπων γκρουπ, της γκλαμουριάς;
Την επαφή του επισκέπτη ("τουρίστα"-καταναλωτή) με τον αγρότη (παραγωγό) μέσα στον γεωγραφικό χώρο της αγροτικής κοινωνίας (και οικονομίας).
Ωστόσο, οι περισσότερες από τις περιοχές που βουλιάζουν κάθε καλοκαίρι (και εκείνες που βουλιάζουν κάθε χειμώνα) από την εντατική λειτουργία της τουριστικής βιομηχανίας, ήταν αγροτικές πριν αρχίσουν να προβάλλονται ως in ή hot προορισμοί. Μήπως κινδυνεύουν από τον αγροτουρισμό όσες έχουν απομείνει;
Ο (άστοχος αλλά πιασάρικος) όρος αγροτουρισμός χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να δηλώσει τη συνδυασμένη προώθηση της παραγωγής και διάθεσης τοπικών προϊόντων (πρωτογενούς παραγωγής ή μεταποίησης) και της παροχής υπηρεσιών φιλοξενίας (διανυκτέρευση, εστίαση, ενημέρωση-πληροφόρηση, αναψυχή, ξενάγηση) από μονάδες μικρής δυναμικότητας, ως εργαλείο για την αναβάθμιση και ανάπτυξη της αγροτικής υπαίθρου.
Με το πνεύμα αυτό, ο αγροτουρισμός αποτελεί μια (ολοκληρωμένη) πρόταση πολυδιάστατης βιωματικής αναψυχής, προσαρμοσμένης στην ανθρώπινη κλίμακα και στις ιδιαιτερότητες του τοπικού (πολιτιστικού, φυσικού, γεωγραφικού, ανθρωπογενούς, οικονομικού) χώρου και περιβάλλοντος και, κατ' επέκταση, την αειφόρο διάσταση του τουρισμού. Πρόκειται ουσιαστικά για συνδυασμό (με διάφορες εκδοχές) δραστηριοτήτων -και αντίστοιχων υποδομών και εγκαταστάσεων- που προάγουν ή απαιτούν την ενεργό έως διαδραστική συμμετοχή του "αγροτουρίστα".
Παρ' όλα αυτά, ξεπεζεύοντας στην καθημερινή πραγματικότητα του ελληνικού χώρου, βλέπουμε το φυσικό περιβάλλον και την "παράδοση" να έχουν επικρατήσει ως το εύκολο (και χαμηλού κόστους και ρίσκου) υπόβαθρο για την ανάπτυξη αγροτουρισμού. Το (φυσικό) τοπίο υπάρχει και χωρίς εμάς, ενώ η "παράδοση", ως περιτύλιγμα, ταιριάζει σε κτίρια, δρόμους, δραστηριότητες, εδέσματα, προϊόντα, εκδηλώσεις είτε εύστοχα, είτε όχι. Η σύνδεση με τοπικές οικονομικές δραστηριότητες συνήθως αμελείται, καθώς περιπλέκει την παραγωγή και διαχείριση του αγροτουριστικού προϊόντος και τις δυνατότητες κερδοφορίας εξ αυτού.
Έτσι, το αγροτουριστικό προϊόν μένει λειψό. Στερείται ενός κατ' εξοχήν διαδραστικού βιωματικού τομέα, γίνεται πιο εύληπτο, πιο εύπεπτο για τους κουρασμένους (ή ράθυμους) "αστούς", που παίρνουν τα βουνά, όταν οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούν την εξάπλωσή τους στις ακρογιαλιές.
Στερείται όμως (ο αγροτουρισμός) και μιας καταναλωτικής ομάδας, μιας αγοράς (η πιο ενεργητική-διαδραστική), η οποία θα μπορούσε, με κατάλληλη εκπαίδευση και κινητοποίηση, να καταστεί ελκυστήρας του αγροτουρισμού (και της αειφορίας του) με τη ζωντάνια, φρεσκάδα και ευρηματικότητά της και με την παραμένουσα αναζωογόνηση των περιοχών-προορισμών που είναι ικανή να προκαλέσει.
Έχει ακόμη μακρύ δρόμο να διανύσει ο αγροτουρισμός και πρέπει να τον διαμορφώνει βήμα βήμα.